Uyku; dış ve iç uyaranlara algılama yetisinin azaltıldığı ya da kapatıldığı, tepki gücünün zayıfladığı ve günlük aktivitelerimizi yapabilmemiz için gerekli hazırlığın sağlandığı çok önemli bir zihinsel evredir.
Çocuklar için ideal uyku saatleri; okul öncesi dönemde (3-5 yaş) 10-13 saat, okul dönemi (6-13 yaş) için ise 9 ila 11 saat arasıdır. Çocuk ne kadar küçükse uyku ihtiyacı da o kadar fazladır. Düzenli uyuyan çocukta büyüme daha hızlı olacaktır. Yine bu çocuklarda öğrenmenin daha net, hafızanın daha güçlü olduğu ortaya konmuştur. Yetersiz uyuyan çocuklarda durum tam tersidir. Eksik uyku çocuğun ertesi gün daha huzursuz, öfkeli, isteksiz olmasına ve dikkatini toparlamakta zorlanmasına sebep olacaktır. Yeterince uyuyamayan çocuklarda obezitenin daha sık olduğu da yapılan araştırmalar tarafından saptanmıştır.
Ayrıca büyümede büyük rolü olan ve normal vücut rutinlerini oluşturmamızı sağlayan Melatonin hormonu gece karanlıkta salgılanır. Bu hormon 21.00’da salgılanmaya başlar ve gece 02.00-04.00 arası en yüksek seviyeye çıkar. Melatonin bu nedenle uyku getirir ve sabah ise uyanmamıza yardımcı olur. Melatonin hormonunun etkileri ise şunlardır; uykuyu getirir, uykuya geçişi sağlar ve bağışıklık sistemini düzenler. Çocukların karanlık/loş ve sessiz bir ortamda uyumalarını sağlayarak melatonin hormonunun işlevlerini desteklemek, kaliteli bir uyku için çok önemlidir.
Tüm bunları göz önüne aldığımızda çocuğun fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimi için tek başına uyuması oldukça önemlidir. Ebeveynlerine bağımlı bir kişilik geliştirmesinin önüne geçmek adına sağlıklı bir uyku rutini oluşturulmalıdır.
Ebeveynleriyle birlikte uyuyan çocuklarda genellikle özgüven eksiklikleri, içine kapanma, sosyal olarak geri çekilme, anne bağımlılığı, yeni ortam mekânlara alışmada, arkadaş edinme konusunda, problem çözme becerilerinde zorluk yaşama gibi sorunlar olabilmektedir. Çocuğunuzun bağımsız kendi kendine yetebilen bir birey olarak büyümesi için düzenli bir şekilde kendi yatağında uyuması çok önemlidir.
Çocuğunuzun kendi odasında rahatça uyuyabilmesi için sizlere anlatacağım bu önerileri uygulayabilirsiniz.
1)Uyku saatinden en az yarım saat önce çocuğa uyku saati hatırlatılmalı ve sürdürdüğü etkinliği tamamlamasına fırsat verilmelidir.
2) Aşırı aktivite gerektiren hareketli oyunlar uykudan bir saat önce bıraktırılmalıdır.
3)Gece beslenmeleri özellikle sıvı alımları sınırlandırılmalıdır. Çünkü tuvalet ihtiyacı uyku sürecini etkilemektedir.
3) Aile olarak her gün uygulayabileceğiniz bir uyku rutini ve onun gelişimine uygun bir uyku saati belirleyin. (Süt içmek, diş fırçalamak, pijamaları giymek vb.) Neden bu rutine uyulması gerektiğini açıklayarak uykunun onun gelişimindeki önemini vurgulayın.
4) Belirlediğiniz saate sadık kalarak tutarlı bir şekilde kararlılığınızı sürdürün. Özel durumlarda beraber karar verilerek bu saat esnetilebilir.
5)Çocuğunuzun kolay uykuya geçebilmesi için öykü okuma, günün sohbeti vb. rahatlatıcı etkinlikler yapabilirsiniz.
6)Çocuğunuzla birlikte yatmayın, ayakucunda oturun veya başucunda sandalyede bekleyin.
7)Uykuya geçişişi kolaylaştıracak bir nesne seçmesini sağlayabilirsiniz. (Oyuncak ayı, battaniye)
8)Çocuğunuz karanlıktan korkuyorsa uyku kalitesini olumsuz etkilemeyecek bir gece lambası ile uyumasını sağlayabilirsiniz.
9) Sakin ve kararlı bir ses tonuyla iyi geceler öpücüğü kondurup, sabah görüşürüz diyerek yanından ayrılın.
10) Çocuğunuz gece ağlayarak uyandığında yanına giderek sakinleştirin. Uyuyuncaya kadar yanında bekleyeceğinizi söyleyin. Susmuyor diye onu asla yatağınıza almayın.
11)Anne babanın çocuğu uykuya hazırlama sürecindeki sorumluluğu paylaşabilirsiniz.
12) Çocuğunuzun isteği doğrultusunda yatak odasında değişiklikler yapabilirsiniz. Odasında kendini huzurlu hisseden bir çocuk, yatağında rahatça uyuyacaktır.
13) Çocuğunuz sizinle uzun zamandır birlikte uyuyorsa ilk olarak onunla bunun yanlış olduğunu ve artık kendi yatağında yatması gerektiğini söylemelisiniz. Uygulamaya başlamak için birkaç gün sonrasını seçebilirsiniz. Örneğin Cuma günü konuşup pazartesi günü ayrı yatma uygulamasına geçebilirsiniz. Böylece çocuğunuzun kaygısını azaltmak için birkaç gününüz olacaktır. Bu birkaç günde çocuğunuzla kendi yatağında uyumasının faydaları üzerine konuşmalısınız. Çocuğunuz kendi yatağına geçme konusunda çok direnç gösteriyor ise aşamalı bir geçiş yapabilirsiniz. İlk etapta sizin odanızda ona başka bir yatak koyabilirsiniz. Birkaç gün bu şekilde geçtikten sonra onu kendi yatağına yatırıp uyuyana kadar yanında bekleyebilir, bu sürece de uyum sağladıktan sonra uyku saati geldiğinde kendi yatağına gidip uyuması konusunda alışkanlık kazandırabilirsiniz.